Maritiem Digitaal
collectie zoeksyteem van de maritieme musea
Journaal gehouden op .. O.I. Compagnies schip Nederlands Welvaaren [...] gecommandeert door den Wel Edele Manhafte Heer ...
| titel | Journaal gehouden op .. O.I. Compagnies schip Nederlands Welvaaren [...] gecommandeert door den Wel Edele Manhafte Heer Jacob Smit, capitijn ter zee gedestineert over Cabo de Goede Hoop naar Batavia [...] gehouden door mij Fredrik Breyman, 1788-1789 |
|---|---|
| inventarisnummer | WAE191 |
| collectie | handschriften |
| museum | Maritiem Museum Rotterdam
 |
| maker | Breyman, Fredrik |
| scheepsnaam | Nederlands Welvaren[scheepsnaam] |
| omschrijving | Journaal van het VOC-schip (Oostindiëvaarder) 'Nederlands Welvaren', op de reis van Texel naar Batavia via Kaap de Goede Hoop. Het journaal, geschreven door Cadet der Marine Frederik Breyman, begint op vrijdag 14 november 1788, toen de "Nederlands Welvaren" geankerd lag voor de rede van Texel. Nog voor de aanvang van de reis was er al een aantal zieken en was er dagenlang slecht weer. Zodra de bemanning en goederen aan boord waren, kwam de tweede loods aan boord en kreeg het schip orders om te vertrekken. Samen met de schepen "Christophorus Columbus" en de "Schoonderloo" zeilden de schepen uit, maar reeds binnen enkele dagen verloor de "Nederlands Welvaren" de twee andere schepen uit het zicht. Terwijl de reis vorderde, hield de bemanning zich bezig met het dagelijkse scheepswerk, waaronder het maken van schoon schip. Hiervoor gebruikten ze een brandspuit en azijn en rookten ze met kruid en jeneverbessen. Ook werd herhaaldelijk het gebruik van een ventilator genoemd, waarmee de frisse lucht tussendeks kon komen. Al snel stierven er veel schapen en varkens door de storm die op zee woedde en waren er lekkages aan boord. De zeilen scheurden door de vele stormvlagen en dagenlang was de bemanning bezig om de naden van het zeildoek te herstellen. Eenmaal in de Zuiderzee begon de storm opnieuw en zorgde ervoor dat het schip erg slingerde, waardoor een matroos overboord viel. Dit was de eerste dode aan boord. Halverwege Kaap de Goede Hoop dachten ze een vijandelijk schip te zien en werd alles voor een gevecht klaargemaakt, maar bij nadere kennismaking bleek het de "Columbus" te zijn. Eind februari 1789 werden veel vogels en vissen rond het schip gezien ten teken dat ze land in zich kregen. Maar voordat ze bij de Kaap aankwamen, was er nog een incident aan boord, waarbij de tweede meester voor enkele dagen in de boeien werd geslagen wegens brutaliteit. Op 24 maart kwam de "Nederlands Welvaren" bij de Kaap aan. Tijdens dit eerste deel van de reis waren er drie doden onder de bemanning. Aan de Kaap lagen op dat moment 33 schepen, volgens een lijst uit het journaal. Tijdens de dagen aan de Kaap werd er nog een lid van de bemanning gearresteerd omdat deze zich aan stelen schuldig had gemaakt. Op 24 april vertrok het schip richting Batavia in het gezelschap van de "Columbus", maar weer verdween de "Columbus" snel uit zicht. Van het hospitaal van de Kaap hadden ze twintig man aan boord gekregen, maar dezen waren binnen enkele dagen allemaal ziek geworden, omdat het weer erg koud en ruw was. Er werd van oud zeildoek kooien gemaakt waarin de zieken konden liggen. Het aantal zieken liep in de volgende weken snel op, waarbij enkele matrozen en soldaten stierven. Uiteindelijk liep het aantal zieken tot 67 op en waren onder de doden ook de meesters en oppermeester, waardoor er geen dokter meer aan boord was. Een van de soldaten bleek vijf jaar medicijnen te hebben gestudeerd en zou daarom voor de zieke bemanning zorgen. Tegen de tijd dat Java in zicht kwam, waren alle medicijnen op en toen ze in straat Sunda de "Zeeland" tegenkwamen, vroegen ze de kapitein van dat schip dan ook om medicijnen. Ook kregen ze wat vers voedsel aan boord van enkele prauwen. Een vreemd incident volgde een dag later, toen een prauw een man en kind naar het schip bracht, waar het kind door de lutherse predikant van de "Nederlands Welvaren" werd gedoopt. Toen op 7 juli eindelijk de rede van Batavia in zicht kwam, lagen daar veertien driemasters. Het totale aantal doden was 28. Het journaal eindigt met de woorden: "Gode zij gelooft en gedankt voor een gelukkige en behouden rijze.", 52 vel folio |
| afmetingen | lengte 33 cm breedte 24.5 cm |
| startdatum | 1788-11-14 |
| einddatum | 1789-07-07 |
Bekijk ook
Commentaar van bezoekers